Nie trzeba iść do galerii sztuki, by obejrzeć obraz. Nie trzeba kupować tomiku poezji, by przeczytać kilka wierszy. Wystarczy wsiąść do autobusu miejskiego w Białymstoku.
Na nietypowy pomysł promowania literatury pięknej i sztuki wpadł zarząd Komunalnego Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej w Białymstoku. Od dziś w blisko 50 autobusach, należących do tej spółki, w tzw. autoboksach (podłużnych ramkach z reguły przeznaczanych na reklamę) prezentowane będą wiersze, fragmenty prozy, a także różne gatunki dzieł sztuki współczesnej. I - jak zapewnia zarząd spółki - nie jest to tymczasowa inicjatywa. Sztuka przez wielkie "S" podróżować będzie autobusami stale. A skąd pomysł przedsięwzięcia?
- Prezydent Białegostoku na początku swojej kadencji dał zielone światło wszelkim inicjatywom upowszechniania kultury w tzw. przestrzeni publicznej - mówi Dariusz Ciszewski, prezes KPKM. - Zastanawialiśmy się, jak może to zrobić spółka komunikacyjna. Pomysł wykorzystania autobusów jako formy upubliczniania literatury i sztuki podsunął nam Andrzej Pańkowski, z którym współpracujemy w innych dziedzinach. To on opowiedział nam o poezji, z którą spotkał się w londyńskich autobusach, a my uznaliśmy, że ten projekt sprawdzi się także u nas.
Ma on szanse powodzenia tym bardziej, że liczba potencjalnych odbiorców jest ogromna - każdego dnia białostockimi autobusami miejskimi jeżdżą tysiące osób. Średni czas podróży - to ok. 20 minut. W tym czasie można przeczytać wiersz lub fragment prozy, obejrzeć obraz i chwilę się nad nim zastanowić. A przy okazji także umilić sobie podróż.
Na początek KPKM chce w swoich autobusach rozpowszechniać przede wszystkim twórczość regionalnych twórców, ale formułą projektu jest otwarta.
- Znajdzie się tu miejsce zarówno na wielkie nazwiska o światowej sławie, jak i na debiutancką twórczość młodych ludzi, startujących np. w szkolnych konkursach. Wystarczy, że szkoła zgłosi do nas prace zwycięzców - zachęca Dariusz Ciszewski. - Bierzemy pod uwagę także różnorodność kulturową naszego regionu, dlatego szanse na promocję maja również twórcy, wywodzący się z mniejszości narodowych.
Pomysł poparła białostocka Galeria Arsenał i Książnica Podlaska - obie te instytucje czynnie zaangażowały się w realizację projektu. Ich przedstawiciele, jako znawcy literatury i sztuki, decydują o doborze dzieł, które będą podróżować autobusami.
Partnerzy o projekcie:
Jan Leończuk, poeta, prozaik, dyrektor Książnicy Podlaskiej
Poezja oddala się od czytelników. zanurza się w odgłosach codzienności, kakofonii, jest ponowoczesna, traci swój sakralny charakter. Stąd coraz większy rozziew pomiędzy czytelnikiem a autorem. Rozziew pełen niezrozumienia i odrzucenia. Czytelnicy w autobusach, zmierzając do miejsc nauki, pracy, wypoczynku zahaczą swoim wzrokiem o poetyckie wersy. Może obudzą one wewnątrz ukrytą rzeczywistość ducha. I wtedy poczną szukać autora. Trafią do biblioteki, a tam jej pracownicy pomogą odszukać inne wiersze. Ważne, żeby wiersze nie kaleczyły, nie wprowadzały niepokoju, nie rozdzierały zasklepionych ran - one mają prowadzić do nadziei, szukać jej w każdej chwili. Również w autobusie. Kiedyś wiersze czytano głównie przy lampie, w cieple domu - wtedy to poprzez poezję można było odkryć najintymniejsze potrzeby budowania ładu wewnętrznego. A wiersze ten ład budowały.
Magdalena Godlewska, Galeria Arsenał w Białymstoku:
Projekt "Sztuka w autobusie" jest dla Galerii Arsenał możliwością prezentacji sztuki współczesnej - zazwyczaj oglądanej w galeriach lub muzeach - w przestrzeni miejskiej.
Z jednej strony jest to możliwość bezpośredniego kontaktu ze sztuką na najwyższym poziomie. W miejscu, w którym się jej nie spodziewamy. W miejscu zmieniającym percepcję sztuki. W jakimś sensie ją przybliżającym do realnego życia.
Z drugiej zaś strony sztuka proponowana przez Galerię Arsenał do przestrzeni publicznej, jaką są autobusy komunikacji miejskiej, jest wybierana w sposób szczególny. Prezentowane przez nas dzieła są komunikatami wysyłanymi przez artystów. Jednocześnie próbą zwrócenia naszej uwagi na problem natury ogólniejszej.
Czy Twój umysł jest czysty? to tytuł jednej z prac autorstwa Elżbiety Jabłońskie, której dziełami rozpoczynamy prezentację. Artystki obdarzonej ogromnym poczuciem humoru, zajmującej się w swej twórczości codziennością. Dbałością o bliskich. Staraniem by świat ulepszać poprzez dobre uczynki. Ale również obśmiewającej obowiązujące stereotypy.
Mamy nadzieję, że prezentacja sztuki w ten sposób będzie również promowała wystawy prezentowane w Galerii Arsenał.
Planujemy w ciągu roku pokazać prace 9 artystów: Elżbiety Jabłońskiej, Michała Stachyry, Julity Wójcie, Daniela Rumiancewa, Jadwigi Sawickiej, Piotra Latyńskiego, Oskara Dawickiego oraz dwóch białostoczanek Marzanny Morozewicz i Agnieszki Tarasiuk.
Projekt zakończymy prezentacją kolekcji Galerii Arsenał i Podlaskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych.